Her insanın, dünya üzerinde bir yaşama gayesi vardır. Dünya, kimine karanlık, kimine de aydınlıktır. Kimisi için hüzün diyarı, kimisi için de ebedi esenlik yurduna hazırlıktır. Dünya kulların sınava tabi tutulduğu^[1] bir mekteptir. Sınav çetin ve ciddidir. Sarp yokuşları çoktur. “Her insan nerden geldiğini niçin yaşadığını sorgulamalı, zira sorgulanmamış yaşam yaşanmaya değer değildir” der, Sokrates. Yine, “İnsanın en doğal ihtiyacı hakikati bilme ihtiyacıdır” der, Hegel.

Neydi hayatın anlamı? Neden buradayız, gayemiz tam olarak nedir? İnsan yeryüzünde yiyip-içip birtakım zevkleri tadıp sonrada toprak mı olacaktır? İnsan yaşarken neleri amaçlamaktadır. Her insan, dünya hayatından farklı bir anlam çıkartabilir. Kimine göre sadece yiyip-içip eğlenmek, kimisine göre mal yığmak ve zengin denilecek bir hayata sahip olmaktır. Peki, insanın nihai amacı ne olmalıydı? Mükemmel işleyen kâinatın bir anlamı olmalı! Nereden geldik ve neden var olduk. Bu kâinatta her bir zerrenin kendine ait bir görevi var. İnsanlar ve cinler dışındaki her canlı yaratılış amacına hizmet ediyor. Hiçbir varlık, görevine itiraz etmiyor. Makrodan mikroya her bir zerre insana hizmet ediyor.

Peki ya insan hangi amaca hizmet ediyor? Bu soruların cevabını ararken dünya imtihanları omuzlarımızda ve yüreklerimizde oldukça ağır bir yüke dönüşüveriyor. Ne üzerimizden atıp ondan tümüyle kurtulabileceğimizi ne de taşımaya güç yetirebileceğimizi düşünürüz çoğu kez. Önümüzde aşılması güç sarp yokuşlar gibi durur. Neredeyse her birimiz şikâyet edip dururuz, vaktin bereketsiz olduğundan. Bunca koşturmalara rağmen her şey yarım ve eksik kalıyor. Bir türlü yetişemiyoruz bu çağın hızına. Gerçekten vakit miydi bereketsiz olan yoksa insan mıdır onu harcayarak heder eden? Acaba günler daha uzun olsa ve bize daha uzun ömür verilseydi o zaman da böyle şikâyet etmeyecek miydik? Daha mı iyi işler yapacaktık?  Birçoğumuz, iç sesimize kulak verecek olursak halimizin çok farklı olacağını düşünmüyoruzdur. Zira zamanın bereketlenmesinin yolu iradeyi doğru bir biçimde yönetmekle gerçekleşir.

Rabbimiz Asır sûresinde zamana yemin ederek dikkatlerimizi konuya çekmiş ve en büyük sermayemiz olan zaman üzerinde düşünmemizi istemiştir. İnsan hüsrandadır. Kimler bundan müstesnadır: iman edenler; iradesini doğru kullanarak salih amellerini artıranlar, her anı fırsat bilen, niceliğe değil, niteliğe önem verenler; her anı ibadete çevirenler, giden zamanın geri gelmeyeceğinin şuurunda olarak Allah’a karşı sorumluk bilinciyle yaşayan kimseler müstesna.

Esefle belirtmek gerekir ki, bugün inançlar asimilasyona uğramış, îmanlar sarsılmış, gönüller yorgun, ruhlar bitkin ve umutlar yitik durumdadır. Modern çağın insanı olma çabası hepimizin üzerine kara bulut gibi çökmüş adeta. Milyonların yaşadığı bir şehirde çoğu kez kendimizi yalnız hisseder olduk. Teknolojik aygıtlar insanları esir almış durumda. Gençlerimiz, henüz işlenmemiş birer cevher olan en kıymetli emanet olan yavrularımız sosyal mecranın ağlarında beyinleri bulandırılıp saçmalıklarla dolduruluyor. Bilinçaltına türlü çirkinlerin tohumları ekiliyor bu tohumlar zamanla düşünceye, düşünceden davranışa sirayet ediyor. Bilinçaltı bir çöplüğe dönüşüyor, ne yüklenirse onu yutuyor. Şer güçler, ekini ve nesli ifsad etmek için çalışıyor.

Kapitalist sistem, toplumu tüketim çılgınlığına hızla çekiyor, daha çok para kazanma, daha konforlu bir hayata sahip olma, daha lüks mekânlarda tatil yapma çılgınlığı ile adeta yarış içinde insanların çoğu. Zamanın bereketsizliğinden şikâyetçi olan nice insan, zaman sermayesini sanal mecralarda hızla eritiyor. Teknolojinin hızla ilerlemesine karşılık maalesef bu durum insanların zihninin balık hafızasına dönüşmesine sebep olmakla kalmıyor, okumanın ve üretmenin önünde büyük bir engel teşkil ediyor. İnsanlar sosyal medyada samimi olmayan arkadaşlıklar kurduğu kimselerle yolda görünce selam vermekten imtina ettiğini görmekteyiz. Sanal hayatta paylaşımlarını beğendiği insanların real hayatta acımasızca eleştirip ayıplarını araştırması, sadece insanların beğenisini toplamak ve manipüle ederek en mutlu benim görüntüsü verme çabasıyla anlık paylaşım çılgınlıkları, anlık duyguları tatmin isteği, insanları samimiyetsiz, mutsuz ve yapay bir hayata doğru hızla sürüklemektedir. Manevî ve ahlâkî birçok değerin yok olmasına yol açmaktadır.

Sosyal medyada mutluluk pozlarının çok paylaşılmasına rağmen boşanma oranları her geçen gün artıyor. İnsanlar görünürde bu kadar mutlu ise bunca boşanmalar, ruhî bunalım, psikolojik sıkıntılar yaşayanlar, intihar edenler kimler? Maalesef içinde yaşadığımız toplumun durumu bundan ibaret. Etrafımızda oluşan bunca kötü etkenler sonucunda her şeyi geride bırakıp kalabalıklardan uzaklaşma, inziva isteği oluşuyor çoğu zaman içimizde. Sonra bir ayet yankılanıyor: “Öyleyse Allah’a firar edin (kaçın ve sığının). Muhakkak ki ben, sizin için O’ndan (Allah tarafından gönderilmiş) apaçık bir uyarıcıyım”^[2]

Bütün bu problemlerin bir çözümü olmalı. Rûhen, aklen, bedenen ve kalben iyileşmenin bir formülü olmalı. Hangi reçete iyileştirecek bunca çürümüşlüğü? Bu kirli çağda etrafımızı örümcek ağı gibi kuşatan şer güçlerin ve cahiliye düzeninin pençesinden kendimizi ve neslimizi nasıl izole edeceğiz? Bu köklü değişimi nasıl gerçekleştireceğiz? Nasıl bir rüzgârın esintisi bu kokuşmuş zihniyetleri yeniden özüne döndürecek? Elbette bunca acziyetimiz ve kendi sınırlı aklımızla bunların cevabını bulabilmemiz mümkün olmayacak. O halde Rabbimiz, Mâlikimiz olan Allah’ın öğütlerine, emirlerine kulaklarımızı, gönüllerimizi açarak, “Rabbimiz! Biz bu halimizden razı değiliz, bizi senin razı olacağın hal ile hallendir” niyazıyla ve niyetiyle O’nun adıyla okumalıyız hayatı ve kâinatı. Zira insanı en güzel bir biçimde yaratan ve onu en uygun formatla donatan Rabbimiz hayat kitabında bizlere şifa olacak, bizleri saadete, esenliğe ulaştıracak en güzel yaşam biçiminin ne olduğunu da belirtmiştir. Bu hedefe ulaştıracak yolu göstermiştir                                                  

“Ey insanlar! Rabbinizden size bir öğüt ve kalplerde olana bir şifa, iman edenlere bir hidayet ve rahmet gelmiştir. Deki! Allah’ın lütfu ve rahmetiyle, evet sadece bunlarla sevinsinler. Bu onların topladıklarından daha hayırlıdır.”^[3]

Sünetullah gereği Allah insanı belli bir inanca ve yaşama zorlamamış rehberler ve kitaplar göndererek tercihini insanın cüzi iradesine bırakmıştır. İnsan isterse iradesini doğru bir biçimde kullanarak Allah’a kul olur ve bunun neticesinde ebedi esenliğe  kavuşur veya Allah’ın dışında ki birtakım varlıklara kulluk yaparak ebedi hüsrana uğrar.^[4] Kişilerin sahip olduğu mutluluk anlayışına göre hayatında yapacağı tercihler ve arayışlarda değişkenlik arz edecektir.

Bizler zannettik ki, topladıklarımız, biriktirdiklerimiz kalplerimize sürur verecek! Şu kadar param olursa, şu kadar mal varlığına sahip olursam, şöyle bir işim, evim olursa, çocuklarım şu üniversiteyi kazanırsa, derken sonu gelmeyecek olan istekler arzular beklentiler ve bunun için sarfettiğimiz enerji, harcadığımız sermaye. Zihnimizde ise yersiz endişeler ve düşünceler zinciri. Oysa mü’min bir kimse bilmelidir ki, kendisine dünyada verilen nimetleri ahiret yurdunu kazanmak için birer araçtır. Saadetin sadece biriktirdiği dünyalıklarda, geçici hazlarda, makam ve mevkilerde olduğuna inanan bir kimse kendisine mutluluk getirecek şeyin ardına düşecek ve o minvalde bir hayat yaşayacaktır. Lakin asıl mutluluğun, Allah’ın kişilerin hayrı ve saadeti için emrettiği hükümlere teslim olmakta olduğuna inanan,  onun rızasını elde ederek kalplerin huzur ve sükûnete ereceğine inanan kimseler ise onun rızasını kazanabilmek adına bütün fırsatları kollayacaktır. Dolayısıyla kişilerin sahip oldukları mutluluk, sevinç, huzur anlayışlarına göre de farklı hayat tarzları olacaktır. Şüphe yoktur ki, Allah kullarına karşı çok cömert ve çok lütufkârdır. Kulları için en uygun nizamı, onlara rahmeti ile kolaylaştırmıştır. Lakin biz kullar, gönüllerimize, dertlerimize, duygularımıza şifa olacak, kitabından uzaklaştıkça Allah’ın rahmet pınarından hakkıyla istifade edememenin sonucunda bugün yıkılmaya yüz tutmuş toplumun oluşturduğu bu tablo ile karşı karşıya kalmakla, daha vahimi ise aynı gemide yol almakla cezamızı çekiyoruz. .  “Bir toplum kendi durumunu değiştirmeden Allah onların durumunu değiştirmez.”^[5] Öyle değişimler vardır ki, Rahmânın rahmetini celbeder ve kişiyi Allah’ın rızasına muvaffak kılar.

Toplumların ıslahı bireylerin ıslahı ile mümkündür. Değişim önce özümüzde başlamalıdır. Bizler değişime niyetlenmediğimiz ve istemediğimiz sürece bu değişim gerçekleşmesi mümkün olmayacaktır. Değişim aynı zamanda hicret etmektir, terk etmektir. Hicret, sözlükte: Terk etmek, ayrılmak, ilgisini kesmek anlamlarına gelir. Hicret, kişinin herhangi bir şeyden bedenen, lisanen veya kalben ayrılması, uzaklaşması demektir. Günahlardan tövbeye, kötülükten iyiliğe, cehaletten ilme gösterişten tevazuya evvela kalben uzaklaşmamız gerekir. “Ve kötülüklerden (riczden) uzaklaş” ^[6]                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur; “Şunu iyi bilin ki, insan vücudunda küçücük bir et parçası vardır. Eğer bu et parçası iyi olursa, bütün vücut iyi olur. Eğer o bozulursa, bütün vücut bozulur. İşte bu et parçası kalptir”^[7] hadisi şerifte ifade edildiği üzere kalp duyguların merkezidir. Kalbin sağlığı veya hastalığı diğer organlara da sirayet etmektedir. Kalbimizin sahibi Allah’tan, kalbimiz için rızık olacak hususları bolca istememiz gerekir. Rızık denildiğinde yalnızca yiyilip-içilen rızıklar olarak anlamak eksik bir anlayış olur. Nasıl ki, bedenin ayakta durabilmesi için beslenmeye ihtiyacı zorunluysa,  kalbin de manevî olarak beslenmeye ihtiyacı zorunludur. Kalbin rızkı Allah’a karşı sevgi, bağlılık ve takvadır. “Allah’a îman kalpte başlar, lakin sadece orada kalmakla kemâle ermiş olmaz. Zira yalnızca kalpte ve düşüncede kalan pratiğe dökülmeyen iman, zaman geçtikçe zaafa uğrama ve belki de zamanla yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Gazzâlî der ki: “Kâmil iman kişinin kalbine yer edince, kişinin tüm hislerine, duygularına,  düşüncelerine, akıllarına ve davranışlarına tesir ederek her an Allah’a karşı murakabe halinde olma bilinci içerisinde yaşamasını sağlar”. Bu düşünceden hareketle iman eden ve hayatını sâlih amellerle süsleyen kimselerin eylemleri kalplerindeki imanına şahitlik edecektir. Hem dünya aynı zamanda ahiret saadetini elde edecektir. Huzuru bunun dışındaki birtakım nesnelere, varlıklara makam ve mevkilere, insanların rızasını ve beğenisini elde etmeye bağlayanların, bilmesi gereken bir gerçek vardır ki, o da dünyalık bütün lezzetlerin, hazların, mutluluk ve sevinçlerin pamuk ipliğine bağlı olduğu gerçeğidir.

Şu yeryüzünde insana ne sunulmuşsa hepsi imtihanın bir gereğidir. Allah dışında hiç kimse insana kalıcı ve ebedî mutluluğun vaadinde bulunamaz. Yukarıdaki âyette vurgu yapıldığı üzere; Allah’ın yanında olanlar, sizin için takdir ettiği şeyler, sizin biriktirip durduğunuzdan daha hayırlıdır. Bizler neleri biriktiriyoruz? Hangi özlemleri taşıyoruz yüreğimizde? Dünyada refahı mı yoksa ebedi esenlik yurdunda ırmaklar başında olmanın özlemini mi? Özlemimiz neye ise gayretimiz onu elde etmeye yönelik olacaktır. Hayatımız o minval üzere şekillenecektir. Ve bunun sonucunda kendi ellerimizle kazandıklarımızın ya mükâfatına nail olacağız veya cezasına katlanacağız. Bu gerçeklerle yüzleşmek ve kendimizi kalbimizi duygu ve düşüncelerimizi ve en önemlisi Rabbimizle ilişkimizi iyileştirmek için öncelikle öze dönüş yolculuğu gerçekleştirmek, içe dönük muhasebe yapmak ve Allah’ın bizden istemiş olduğu kulluk modelini yeniden inşa etmek eylemlerimizi ve söylemlerimizi vahyin süzgecinden geçirmek durumundayız.  Bugün içinde yaşadığımız toplumun Allah’ın rahmetine nail olabilmesi ancak kalplerin kendisini yaratana hicret etmesi ile mümkün olacaktır.

Fıtrat boşluk kabul etmiyor. Kalp, fıtratı gereği daima bir arayış içindedir ve bu arayışın doğru yerde tatmin olmadığı durumda Allah’a bağlılığın ve itaatin yerini başka varlıklara itaat ve bağlılık dolduracak, buda kişiyi ve toplumları helaka doğru sürükleyen bir etkendir. Evvela bu çağın girdabından ve kula kulluktan Allah’a kulluğa niyet etmek ilk adımdır. Yola girmek ikinci adım, üçüncüsü… Ve en önemlisi de yolda istikamette kalabilmektir.  Zira şeytan ve aveneleri yolumuzun üzerinde her an beklemektedir. “İblîs dedi ki: “Bundan böyle benim sapmama izin vermene karşılık, ant içerim ki, ben de onları saptırmak için senin doğru yolunun üstüne oturacağım.”^[8] Bizlere düşen “Sen, beraberindeki tevbe edenlerle birlikte emrolunduğun gibi dosdoğru ol. Aşırı gitmeyin, doğrusu Allah yaptıklarınızı görür”.^[9] âyetini hayatımıza düstur edinmektir. Geçmiş kavimlerin işlemiş olduğu bütün azgınlık ve taşkınlıkların yaşandığı bu karanlık çağda kendimizi ve neslimizi bu çağın girdabından koruyabilmenin yolu; hak ve bâtılı, doğruyu ve yanlışı birbirinden keskin bir çizgiyle ayıran Allah’ın kitabına topluca sımsıkı sarılmaktan geçmektedir. “Kim de muhsin/kulluğunu en güzel şekilde yapmaya çalışan bir kimse olarak, kendini Allah’a teslim ederse muhakkak ki o, sapasağlam kulp olan (Kelime-i Tevhid’e) yapışmış olur. İşlerin akıbeti Allah’a varır.”^[10] Bundan başka bir kurtuluş reçetemiz yoktur. Allah’a kulluk, hayatımızın sadece bir bölümünde değil, ailevî, sosyal ve siyasal hayatta, sanal âlemde, ticarette, komşuluk ve akraba ilişkilerimizde, giyim-kuşamda, eğitimde, düğün ve derneklerimizde önceliğimiz her daim Allah’ın rızasını elde etmek olmalıdır.  

Dünyada varoluş amacının farkında olan ve çağın karşımıza çıkardığı çıkmazları fark ederek bunlardan kendisini muhafaza ederek kulluğunu Allah’ın istediği şekilde sürdüren mü’minlere selam olsun!

^[1] Mülk, 2

^[2] Zâriyât, 51/50.

^[3] Yûnus, 10/57-58.   

^[4] Yusuf Çelik, Kur’an’da Hayat, S,2.

^[5] Ra’d, 11.

^[6] Müddesir,74/5  

^[7] Buhârî, Îmân 39, Büyû’ 2; Müslim, Müsâkat 107, 108. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Büyû’ 3; Tirmizî, Büyû’ 1; Nesâî, Büyû’ 2, Kudât 11; İbni Mâce, Fiten 14)

^[8] A’râf 6/16.

^[9] Hûd,13/112

^[10] Lokmân, 31/22.